Hi All,
             It is Bhaskarjyoti Sarma, Associate Professor, Department of Language and Linguistics, Anundoram Borooah Institute of Language, Art and Culture, Assam (India), welcome you all to my blog. This blog and blogger is devoted to the development of language and language technology, especially languages of North-East India, those which are labelled as endangered. Though some languages have been labeled as endangered by UNESCO or other National and International institutions and agencies, some of the language still taking their final breath without having any kind of interest and assistance from any institutions or agencies. Now, it is my vision and mission to do at least something to these language and language communities as well.

 

থংকাঃ চিংফোসকলৰ লোকগীত-নৃত্য ড° ভাস্কৰজ্যোতি শৰ্মা, পানলং ওমপপ্

থংকাঃ চিংফোসকলৰ লোকগীত-নৃত্য

ড° ভাস্কৰজ্যোতি শৰ্মা

পানলং ওমপপ্

       

 মানৱ সভ্যতাৰ বিকাশত কৃষিৰ এক বিশেষ ভুমিকা আছে, কৃষিৰ লগতে আছে জীৱনৰ মাদকতা, দুঃখ-বেদনা জৰ্জৰিত প্ৰেম-বিৰহৰ বিভিন্ন আনুভুতিক প্ৰকাশ। এই কৃষি আৰু শ্বাশ্বতঃ প্ৰেমৰ অনুভুতিৰ সৈতে জড়িত  অসমৰ জাতীয় উৎসৱ বিহুৰ লগত অসমৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীসমূহৰ বিভিন্ন লোক অনুষ্ঠানৰ এক এৰাবনোৱাৰা সম্পৰ্ক আছে। এই জনগোষ্ঠীসমূহৰ বসন্ত উৎসৱৰ বিষয়ে বিভিন্ন গৱেষণামূলক অধ্যয়নে অসমৰ জাতীয় উৎসৱৰূপে উদযাপিত বিহুৰ প্ৰকৃতি সম্পৰ্কে জনাত আমাক বিশেষভাৱে সহায় কৰিব। কাৰণ, অসমৰ এই জনগোষ্ঠীসমূহৰ বসন্ত উৎসৱৰ মাজতেই বিহুৰ বীজটো নিহিত হৈ আছে।

থংকা অনুষ্ঠানৰ মাজেৰে চিংফোসকলে প্ৰেমৰ গভীৰ ভাৱাবেগ প্ৰকাশ কৰাৰ লগতে জীৱন যুঁজৰ বিচিত্ৰ কাহিনী প্ৰকাশ কৰে। বৰ্তমানে মাৰ্ঘেৰিটা, অৰুণাচলৰ টিৰাপ আৰু লোহিত জিলাৰ বিভিন্ন অঞ্চলত বসবাস কৰি থকা বৌদ্ধ ধৰ্মাৱলম্বী চিংফোসকলৰ এক উল্লেখযোগ্য উৎসৱ পয়চাংকেনৰ অংগ হিচাপে থংকা লোকগীত আৰু নৃত্য পৰিৱেশন কৰা হয়। এই গীত-নৃত্যানুষ্ঠান মূলত কৃষিৰ সৈতে জড়িত যদিও ইয়াৰ মাজেৰে চিংফোসকলে অন্তৰৰ ভালপোৱা আৰু জীৱনৰ সুখ-দুখৰ বৰ্ণনাও যেন মনৰ গভীৰতম কোণৰ পৰা প্ৰকাশ কৰিব খোজে।

        অসমীয়া বহাগ মাহৰ তৃতীয় দিনৰ পৰা বৌদ্ধধৰ্মী চিংফোসকলৰ বছৰৰ প্ৰথম মাহ ‘ৰাঃতা’ আৰম্ভ হয়।  বছৰৰ অন্তিম দুটা দিনক তেওঁলোকে সংক্ৰান্তি বুলি বিবেচনা কৰে। বহাগ মাহৰ প্ৰথম দুটা দিন চিংফোসকলৰ বাবে বছৰৰ শেষৰ সংক্ৰান্তিৰ দিন। সংক্ৰান্তিৰ প্ৰথম দিনা বৌদ্ধ মূৰ্ত্তি (ফ্ৰা)সমূহক ‘চং’ অৰ্থাৎ মূল বেদীৰ পৰা পৰা নমাই আনি তাৰ ওপৰতে অস্থায়ীভাৱে সাজি উলিওৱা বেদী ‘ফ্ৰা-চং’ অত স্থাপন কৰে। বৌদ্ধ মূৰ্ত্তিসমূহ ‘ফ্ৰা-চং’অত স্থাপন কৰাৰ দিনৰ পৰা তিনি দিন সমাজৰ মঙ্গল কামনা কৰি পয়-চাংকেন উৎসৱ পালন কৰা হয়। চতুৰ্থ দিনা ‘ফ্ৰা-চং’ অৰ পৰা ‘ফ্ৰা’সমূহক পুণৰ মূল বিহাৰলৈ লৈ যোৱা হয়। সেই দিনাৰ পৰাই গাৱৰ সৰু ল’ৰা-ছোৱালী, যুৱক-যুৱতীকে আদি কৰি বুঢ়া-বুঢ়ী সকলোৱে ঘৰে ঘৰে থংকা গীত আৰু নৃত্য পৰিৱেশন কৰে আৰু এই গীত-নৃত্যৰ অন্তত ‘দ্ৰা-থৈ’ৰে গৃহস্থৰ মঙ্গল কামনা কৰি আশীৰ্বাদ দিয়ে।

        থংকা গীত আৰু নৃত্য মূলতঃ কৃষিকৰ্মৰ সৈতে জড়িত যদিও ইয়াত প্ৰেম-বিৰহৰ অনুভূতিও সংপৃক্ত হৈ থাকে। বছৰৰ আৰম্ভণিতে চিংফোসকলে কৃষিকাৰ্য আৰম্ভ কৰিবলৈ লয়। কৃষিকাৰ্যৰ সফলতাৰ উদ্দেশ্যেৰে ইষ্ট দেৱতাক স্মৰণ কৰাৰ লগতে গাঁৱৰ লোকসকলে লগ লাগি কৃষিকৰ্মৰ সৈতে জড়িত প্ৰতিটো কাৰ্য গীত আৰু নৃত্যৰ মাজেৰে সুন্দৰভাৱে প্ৰকাশ কৰে।

        থংকাৰ আৰম্ভণিতে পৰিৱেশকসকলে দীঘলীয়াকৈ শাৰী পাতি থিয় হয়। নৃত্য স্থলীৰ পৰস্পৰ বিপৰীত দিশৰ পৰা সৰু ল’ৰাকে আদি কৰি পুৰুষসকল আৰু সৰু ছোৱালীকে ধৰি মহিলাসকল প্ৰৱেশ কৰে। এনেদৰে প্ৰৱেশ কৰি  শাৰীটোৰ এফালে সৰু ল’ৰাৰ পৰা ডেকা আৰু বয়সস্থ পুৰুষসকল আৰু আনফালে সৰু ছোৱালীৰ পৰা গাভৰু আৰু বয়সস্থ মহিলাসকল একেটা শাৰীতে থিয় হয়। ডেকা ল’ৰাকেইজনমানে থংকা গীত পৰিৱেশনৰ উদ্দেশ্যে বেলেগে একগোট হৈ লয়। বাদ্য হিচাপে থং, (আমাৰ বিহুঢোলতকৈ কিছু ডাঙৰ আৰু চুটি, এটা মুৰ খোলা বিশেষ আকাৰৰ এবিধ ঢোল), চুপ-চেং (ডেৰ কিলোগ্ৰাম মান ওজনৰ মধ্যম আকাৰৰ তাল), বৌ (বৰ-কাহ) আৰু খু-টুং(সৰু-কাহ) গীতৰ তালে তালে সংগত কৰে।

       

        থংকা অনুষ্ঠান অঃৰা, অৰ্থাৎ আনন্দৰ গীতেৰে আৰম্ভ হয় এইদৰে-

                জিংফো ম্নাও পয় আই

                জিংফো ন্চেন ঙয় আই

                অঃৰা ৰাগা লেই

                অঃৰা অঃৰা লাগা লেই

                কিচ্চি গ্বা গুংগই ডিংলা

                ইয়া চুম্চা পিও পিও

অসমীয়া অনুবাদঃ

                জিংফো নৃত্য উৎসৱ হয়

                জিংফো সুৰ ধ্বনিত হয়

                হাইঐ   হাইঐ   হাইঐ

                হাইঐ   হাইঐ   হাইঐ   হাইঐ

                সৰু-ডাঙৰ, বঢ়া-বুঢ়ী

                আটায়ে মিলি আনন্দ কৰোঁ।

        এই গীত পৰিৱেশন কৰাৰ সময়ত থং, অৰ্থাৎ ঢোলত ডিং-ডিং ডিং-ডিং চাপৰ বজায় আৰু নৃত্য কৰা সকলে এক-ডেৰ মিনিটমান সোঁফালে কেচীয়াকৈ দুখোজ আগুৱাই পোনকৈ এখোজ পিচুৱায়। এই সময়ত হাতদুখন একেলগে এবাৰ আগলৈ এবাৰ পিচলৈ কৰি নৃত্য কৰে আৰু লাহে লাহে শাৰীটোৰ মাজৰ ডেকা অথবা ল’ৰাজন আগবাঢ়ি যায়। তেওঁ পিছে পিছে সোঁমাজৰ পৰা এজনী ছোৱালী আৰু এজন ল’ৰা, এই ক্ৰমত, একেটা শাৰীতে সমূখৰ ফালে নাচি নাচি আগবঢ়ি যায়। ঢোলৰ সেই একে ডিং-ডিং ডিং-ডিং চাপৰতে সমুখৰ ফালে অকোৱা পকোৱা গতিৰে আগবাঢে়।

        তৃতীয় পৰ্যায়ৰ নৃত্যক টুটেপ ম্নাও অৰ্থাৎ পখিলা নৃত্য বোলা হয়। এই অনুষ্ঠানত চিফোসকলে টুটেপ    ম্নাওৰ দৰে কেবাপ্ৰকাৰৰো নৃত্য কৰে। সেই নৃত্য-সজ্জাবোৰ তেওঁলোকৰৰ পোচাকত তোলা বিভিন্নপ্ৰকাৰৰ ফুলৰ চানেকিত ৰক্ষিত হোৱাৰ উপৰিও চিংফোসকলৰ প্ৰতীক চিহ্নত অংকিত হোৱা কিছুমান চিত্ৰও নৃত্যৰ মাজেৰে পৰিৱেশন কৰা হয়।  

        কিছু সময় এনেদৰে বিভিন্ন সজ্জাত নৃত্য কৰাৰ পাছত থঙৰ চাপৰৰ সলনি হয়। থঙত ডিং-ডিং দুপ ডিং-ডিং-দুপ চাপৰ পৰাৰ লগে লগে নৃত্যৰত ডেকা-গাভৰু, ল’ৰা-ছোৱালীসকলে মুখা-মুখী হৈ বৃত্তাকাৰে নাচিবলৈ লয়। বৃত্তাকাৰে কৰা নৃত্যক দুভাগত ভগাব পাৰি। প্ৰতিভাগতে ওপৰত উল্লেখ কৰা কাৰ্যবোৰৰ প্ৰকাশ দেখিবলৈ পোৱা যায়।

বৃত্তাকাৰ হৈ পৰাৰ পাছত প্ৰায় পাঁচ মিনিটমান তলৰ গীতটো গায় আৰু এই সময়ত সোঁফালে দুখোজ আগলৈ আৰু পোনকৈ এখোজ পিছলৈ নাচি নাচি ঘুৰণীয়াকৈ আগবাঢ়ি যায়। এই সময়ত সোঁহাতত একোখনকৈ ৰুমাল সদৃশ কাপোৰ লৈ হাতখন বহলকৈ মেলি পাখিমেলা পখিলাৰ দৰে ভংগী কৰে। এনেদৰে নাচি থকা সময়ত নিম্নলিখিত গীতটো গায়- 

চ’ৰা আই ৱোনপং চানি এ (দুবাৰ)

আনথে আ ম্নাও পয় গিনৰা

দাইনি আনথে চিপ্য ৰা

ম্নাও গিনৰা দে আনথে প্য চায়

আনথে আনথে আ চিংফো পয় গিনৰা

ময় ময় আতেন থা চি ৱা মাত চায়

চি দুই নি ফে গ্ৰায় মিৰিট বুঃ চায়

অসমীয়া অনুবাদঃ

চেনেহৰ বৃহত্তৰ চিংফো জাতি

আমাৰ এই নৃত্যস্থলীত

আহক সকলোৱে মিলি আনন্দ কৰোঁ

(যদিও) নৃত্যস্থানত আমি আনন্দ কৰোঁ

(তথাপি) আমাৰ মাজৰ পৰা আতৰি যোৱা

ককা-আইতাৰ স্মৃতিয়ে (দেখোন) বৰকৈ আমনি কৰে

ইয়াৰ পিছত হাবি কটা, কোৰেৰে মাটি কটা, গুটি সিঁচা, কঠিয়া তোলা, ধান ৰোৱা, ধান কটা আৰু মৰণা মৰা- এইকেইটা কাৰ্য নৃত্যৰ চেওৰ দ্বাৰা প্ৰকাশ কৰা হয়।এইকেইটা চেওত নাচি থকা সময়ত তলৰ গীতটো গোৱা হয়-

চাপৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ দ্বাৰা এটা চেওৰ পৰা আন এটা চেওলৈ নৃত্য আগবঢ়াই নিয়া হয়। পৰৱৰ্তী নৃত্যৰ চেওত তলৰ গীতটো গোৱা হয়-

থৈ চিঃ থৈয়া ৰৌত না

ন্দান কালি মাই ৱিঃ গন চানা

নুমৰিঃ লিগি চাংদি নাংকে চাই দাই

জিং লং খাঃ আং জে ৰাই

প্ৰতিটো চেওৰ মাজত ডিং-দুপ ডিং-দুপ এই চাপৰ বজাই চেওৰ পৰিৱৰ্তন কৰা হয়।

অসমীয়া অনুবাদঃ

দোকমোকালিতে এৰি শোৱা পাটি

হাতত লৈ ধনু-কাড়

চাওঁগৈ আমাৰ সেই খেতি

নিয়ৰ সিক্ত বাটেৰে গৈ

খেতিদৰা পাওঁগৈ

দুপৰীয়াৰ (নৈপৰীয়া) শিতলতাত

মনত পৰে (দেখোন) তোমালৈ।

চাপৰৰ পৰিৱৰ্তনৰ দ্বাৰা এটা চেওৰ পৰা আন এটা চেওলৈ নৃত্য আগবঢ়াই নিয়া হয় আৰু শেষত, তলৰ গীতটো গোৱা হয় ।এই গীতৰ তালে তালে ধান খুন্দা আৰু ন-খাবলৈ গঞা ৰাইজক নিমন্ত্ৰণ কৰা চেওত নৃত্য কৰে।

এ…… চৰা আবৰাং এ

য়য় চা য়য়  য়য় চা য়য়

মাইথিংতে থামুন থাঃ লাও লে

উলাত ফুনগই মুং গৈ ৰা চাই

য়য় চা য়য়  য়য় চা য়য়

য়য় চা লু.. য়য় চা লু

ঙাই থু মাম গ ম্মিত ম্মাই

য়য় চা য়য়  য়য় চা য়য়..

অসমীয়া অনুবাদঃ

অ’ মোৰে চেনাই ঐ

হাঐ হাঐ হাঐ হাঐ

নাহৰৰ মাৰিডাল লোৱাচোন উঠাই

ৰাতি পুৱাল বুলি ডাক দিলে কুকুৰাই

হাঐ হাঐ…..

অকনো নোৰোৱাকৈ মই

খুন্দিব লাগিব ধান

হাঐ মোৰে চেনাইধন ঐ…

এনেদৰে গীত আৰু নৃত্যৰ মাজেৰে জীৱনৰ বিবিধ কৰ্মৰাজীৰ কলাত্মকভাৱে মূৰ্তৰূপ দি চিংফোসকলে মনৰ গভীৰতৰ কোণত সঞ্চিত হৈ থকা বিচিত্ৰ ভাৱাবেগৰ কোলাত নিজকে এৰি দি বিমল আনন্দ উপভোগ কৰে।

দুৰ্নীতি আৰু প্ৰমূল্য-ড° ভাস্কৰজ্যোতি শৰ্মা

দুৰ্নীতি আৰু প্ৰমূল্য

ড° ভাস্কৰজ্যোতি শৰ্মা

        এটা সৰু কাহিনী মনত পৰিছে। এবাৰ এগৰাকী সমাজসেৱক, চিন্তাবিদে এখন সভাত বিধবা-বিবাহৰ সপক্ষে উদাত্ত, অন্তৰ্স্পশী ভাষণ দিছে। বিভিন্ন নিউজ চেনেলে এইগৰাকী ব্যক্তিৰ ভাষণৰ ‘লাইভ টেলিকাষ্ট’ কৰিছে। কম বয়সীয়া ছোৱালী এগৰাকীৰ অকাল বৈধব্যৰ দুখ-যাতনাৰ, মানৱীয় আশা আকাঙ্খা ভঙ্গ হোৱাৰ যন্ত্ৰনাত কাঁতৰ হৈ দিয়া ভাষণে ৰাইজৰ অন্তৰ স্পৰ্শ কৰাত মানুহগৰাকীৰ ভক্তিত গদ গদ হৈ পৰিছে শ্ৰোতা ৰাইজ। এটা দীঘলীয়া ভাষণৰ অন্তত মানুহগৰাকী ঘৰলৈ উভতি আহি পত্নী-পুত্ৰসহিতে চাহ-জলপানৰ মেজত বহিছে। মানুহগৰাকীৰ একমাত্ৰ সাবালক পুত্ৰইও দেউতাকৰ সৈতে বহি টেলিভিশ্যনৰ আশীৰ্বাদত প্ৰত্যক্ষ কৰা সদ্যসমাপ্ত ভাষণৰ উচ্চ প্ৰশংসা কৰিছে। পত্নীয়েও এনে এগৰাকী মহান পুৰুষৰ সহধৰ্মিণী হোৱাৰ গৌৰৱত গৌৰৱান্বিত হৈ এইগৰাকী স্বামীৰ সেৱাকাৰ্যতে জীৱন ধন্য হোৱা বুলি অনুভৱ কৰিছে। কথাৰ মাজতে পুত্ৰধনে অতি উচ্চাসিত ভাবে ক’বলৈ ধৰিলে-“দেউতা, তোমাৰ এই ভাষণে আমাৰ সমাজৰ বহুতৰে চকু মুকলি কৰিব। বিশেষকৈ মই, তোমাৰ পুত্ৰ হিচাপে আটাইতকৈ বেছি অনুপ্ৰাণিত হৈ আজি সিদ্ধান্ত কৰিছোঁ যে, মই অচিৰেই অকাল বৈধব্য-যন্ত্ৰনাৰ পৰা মুক্ত কৰি এগৰাকী বিধবাকে বিয়া কৰাম।” একমাত্ৰ পুত্ৰধনৰ উদাত্ত ঘোষণাত চিন্তাবিদৰ মুখৰ পৰা চাহৰ কাপ সৰি পৰিল।

        আমাৰ সমাজৰ বহু চিন্তাবিদৰ অৱস্থা কাহিনীৰ ব্যক্তিগৰাকীৰ মানসিকতাতকৈ কোনোগুণে উন্নত যেন নালাগে। বৰ্তমান সমাজত বহুচৰ্চিত দুৰ্নীতিৰ প্ৰসংগত যিমানবোৰ আনুষ্ঠানিক, অনানুষ্ঠানিক আলোচনা, বিতৰ্ক আদি শুনিছোঁ, সেই সকলোবোৰতেইচোন কাহিনীৰ নায়কজনকেই দেখোঁ, ই মোৰ দৃষ্টিভ্ৰমো অৱশ্যে হ’ব পাৰে। কোন ৰাজনৈতিক দলৰ দিনত কিমান আৰু কেনেধৰণৰ দুৰ্নীতি হৈছে, ঠিক সিমানৰ পৰা আলোচনা আৰু আগ নাবাঢ়ে। আমাৰ দৰে সাধাৰণ নৰ-মনিষে বিয়াগোম দুৰ্নীতিৰ কাৰণবোৰ চিন্তা কৰি কৰি ভাগৰি পৰিছোঁ। এতিয়া আগে-পিছে, সোঁৱে-বাঁৱে দেখা সৰু সৰু (?) দুৰ্নীতিবোৰৰ কাৰণ বিচাৰি এটা কথাই পাইছোঁ- আলোচনা, বিতৰ্কৰ মাজেদি যে দুৰ্নীতিৰোধ কৰিবলৈ যোৱাতো পৰচৰ্চাৰ দৰে মুখৰোচক কিবা এটাৰ বাহিৰে একো যে নহয় সেইটো ঠিক।

        সমাজৰ সাধাৰণ লোকে কেনেকুৱা লোকক সমাজত আগস্থান দি সন্মানৰ শৰাইখন আগবঢ়ায়, সেই প্ৰশ্নৰ উত্তৰতেই দুৰ্নীতিৰ ঘাইশিপাডাল আৰু তাৰ সমাধানৰ সূত্ৰও আছে। মানুহৰ এটা সহজাত প্ৰবৃত্তিয়েই হ’ল আনতকৈ নিজকে শ্ৰেষ্ঠ বুলি প্ৰতিপন্ন কৰিব বিচৰাতো। সমাজত যিবোৰ লোকে সন্মান যশ প্ৰতিপত্তি পায় তেনেবোৰ লোকৰ জীৱনধাৰণৰ সকলোবোৰ প্ৰক্ৰিয়াই শিশুসকলক আকৰ্ষণ কৰে। যশ আৰু প্ৰতিপত্তি হাবিয়াস এটা নিচা, অতি সোনকালে কম আয়াসতে ইয়াক আয়ত্ব কৰি নিজকে প্ৰতিস্থা কৰাৰ দুৰ্বাৰ আকাঙ্খাক কোনো ৰাজনৈতিক দলে কোনো আইনৰ দ্ধাৰা বান্ধি ৰাখিব নোৱাৰে। এতিয়া এনে এটা পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হৈছে যে সততাৰ দ্বাৰা নিজক প্ৰতিস্থা কৰা, সমাজত সন্মানসহকাৰে জীয়াই থকাৰ বাটবোৰ লাহে লাহে বন্ধ হৈ অহাৰ উপক্ৰম হৈ আহিছে। আজিৰ সমাজে যদি কেৱল ধনৰ বিনিময়ত যশ কিনিব নোৱাৰা কৰিব পাৰে, অৰ্থতকৈ মেধা, বুদ্ধি আৰু সততাক অধিক মূল্য দিবলৈ আৰম্ভ কৰে তেতিয়াহে দুৰ্নীতিগ্ৰস্ত মানসিকতা লোৱাৰ পৰা শিশুসকল মুক্ত হ’ব পাৰিব। এহেজাৰ কৌটি টকা এজন মানুহে হঠাতে আত্মসাৎ কৰিব নোৱাৰে। এহেজাৰ কৌটি টকালৈকে সেই মানুহজনক এই সমাজখনে তিল তিলকৈ গঢ়ি তোলে। দুৰ্নীতি এটা নিচাত পৰিণত হোৱাৰ বহু আগতেই ইয়াক ৰোধ কৰাৰ বাটবোৰ পোৱা যায়। মোৰ আশে পাশে এনে বহুত মানুহ দেখিছোঁ, যিবোৰে প্ৰয়োজনাধিক পোৱাৰ পাছতো এশ দুশ টকা অন্যায়ভাবে আত্মসাৎ কৰিবলৈ লাজ নকৰে। তেওঁলোকক এই নিচাৰ পৰা বিৰত ৰাখিব পৰা অইন কিবা শক্তি আছে বুলি মনে নধৰে। সমাজত প্ৰচলিত প্ৰমূল্যৰ পৰিবৰ্তন, অৰ্থাৎ সৎ আৰু উপযুক্ত লোকক উপযুক্ত সন্মান যাচিব পৰাৰ এটা পৰিবেশ যদি সৃষ্টি কৰিব পৰা নাযায়, তেনে কামতহে সন্মান আৰু প্ৰতিষ্ঠা লাভ কৰিব পৰা যায় বুলি যদি শিশুসকলৰ মনত বিশ্বাস জন্মাব পৰা নাযায় তেতিয়াহ’লে হেজাৰ আন্দোলন, হেজাৰ বিতৰ্কইও দুৰ্নীতিমুক্ত সমাজ এখন সৃষ্টি কৰিব নোৱাৰে।  কেতিয়াবা এনে অনুভৱ হয়, দুৰ্নীতিৰ বিৰুদ্ধে অনুষ্ঠিত কৰা সভাত যিমান লোকৰ সমাগম হয়, দুৰ্নীতিৰ বিৰুদ্ধে কৰা আন্দোলনত যিমান লোকে সহযোগ কৰে সেই সকলোখিনি সম্পূৰ্ণৰূপে দুৰ্নীতিমুক্ত হ’লে আমাৰ কিজানি দুৰ্নীতিৰ বিৰুদ্ধে আন্দোলন কৰিব লগা নহ’লেইহেঁতেন।

লেখকৰ ঠিকনাঃ

সহযোগী অধ্যাপক, ভাষা আৰু ভাষাবিজ্ঞান বিভাগ

আনন্দৰাম বৰুৱা ভাষা-কলা-সংস্কৃতি সংস্থা

ফোনঃ ৯৮৫৪৫ ১৪৫০৭